Κυρίες και Κύριοι,

 

Θέλω να ευχαριστήσω τους οργανωτές  της σημερινής εκδήλωσης, τον Γραμματέα της Π.Ε. Μανώλη Κεφαλογιάννη και την υπεύθυνη του Παρατηρητηρίου Οικογενειακού Προϋπολογισμού την Φωτεινή Βρύνα για την πρόσκλησή τους. Χαίρομαι ιδιαίτερα για την παρουσία του Υφυπουργού Ανάπτυξης  και παλιού συνεργάτη στο Υπουργείο Οικονομικών, του Θανάση Σκορδά,και του εύχομαι καλό κουράγιο.

 

Εγώ δεν θα σας μιλήσω ούτε για την Παγκόσμια Ημέρα, ούτε για τη συμπεριφορά του καταναλωτή στην οικονομική κρίση. Υπάρχουν άλλοι πιο κατάλληλοι από εμένα. Θα σας μιλήσω   για την μεγάλη προσπάθεια που γίνεται για την ανάταξη της οικονομίας. Γιατί αν δεν έχεις μπροστά σου το γενικό περίγραμμα, δεν μπορείς να προχωρείς σε σωστές ενέργειες για οποιοδήποτε επιμέρους ζήτημα.

 

Το να μιλάς βέβαια αυτή την περίοδο για την  οικονομία, είναι μια «παρακινδυνευμένη»  υπόθεση, με την έννοια ότι η κατάσταση  είναι ακόμη πολύ δύσκολη, η κοινωνία είναι στα όρια των αντοχών της και τα όποια επιχειρήματα ακούγονται, δεν βρίσκουν «ευήκοα ώτα».

Επιτρέψτε μου όμως να υποστηρίξω ότι συγκρίνοντας τις σημερινές συνθήκες, με τις συνθήκες που επικρατούσαν στην πατρίδα μας πριν από λίγους  μόλις μήνες, είναι φανερό ότι έχουν αλλάξει πολλά, και έχουν αλλάξει προς το καλύτερο.

 

Πριν από 10 περίπου μήνες, όλοι σχεδόν οι αναλυτές προεξοφλούσαν  σαν αναπόφευκτη, τη χρεοκοπία και την έξοδο της  χώρας από τη ζώνη του ευρώ. Καθημερινά δημοσιεύματα του διεθνούς τύπου μετέδιδαν μια απελπιστική εικόνα, που δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα.

 Ακόμη και μετά τις εκλογές του Ιουνίου, πολλοί, μέσα και έξω από την Ελλάδα, θεωρούσαν ότι η κυβέρνηση συνεργασίας δεν θα άντεχε παρά μόνο λίγους μήνες. Ότι δεν θα μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε τον αναγκαίο δανεισμό και  αυτό θα οδηγούσε στην άτακτη χρεοκοπία και στην κατάρρευση των πάντων.

 

Σήμερα,  το ενδεχόμενο αυτό έχει  πλέον απομακρυνθεί. Μέσα σε λίγους μήνες, όλα έχουν αντιστραφεί και   αυτό δεν είναι μικρό πράγμα, είναι ένας τεράστιος άθλος. Πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας που βρισκόμασταν. Όσο παγιώνεται αυτή  η εκτίμηση, ότι δηλαδή η Ελλάδα είναι πλέον σταθερά μέσα στο ευρώ, τόσο περισσότερο θα βελτιώνεται το κλίμα  και θα διαμορφώνονται  πιο κανονικές συνθήκες στην αγορά. Γι’ αυτό τον λόγο, δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να ανατραπεί αυτή η κατάκτηση.

 

Βέβαια,  γιατί πρέπει να είμαστε ειλικρινείς, δε  φταίει μόνο η διεθνής οικονομική κρίση για την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε. Φταίει και το γεγονός ότι η κρίση μας βρήκε, ως χώρα, υπερχρεωμένους. Φταίει και το γεγονός, ότι από τότε πού ενταχθήκαμε στην Ευρώπη, δεν δώσαμε ποτέ προσοχή στη διάσταση της ανταγωνιστικότητας.

 

Οι πολιτικές που εφαρμόζαμε στηρίζονταν πάνω σε δύο άξονες, που αποδείχθηκαν  έωλοι.  Πως θα μεγιστοποιηθούν οι ετήσιοι δείκτες ανάπτυξης μέσω της κατανάλωσης, και πως θα γίνει αναδιανομή του πλούτου μέσω του φορολογικού συστήματος και των κρατικών ενισχύσεων. Αυτό, όμως,  δημιούργησε  ένα λάθος παραγωγικό μοντέλο.

 

Διαμορφώθηκε δηλαδή, μια  οικονομία κλειστή, εσωστρεφής, και κρατικοκεντρική. Μια οικονομία μη ανταγωνιστικών υπηρεσιών, με έντονο δημόσιο και ιδιωτικό καταναλωτισμό. Μια οικονομία, που τροφοδοτήθηκε από τα χαμηλά επιτόκια, το άφθονο τραπεζικό χρήμα, και την αύξηση του δημόσιου χρέους.

 

Είναι προφανές, ότι αυτά που ανέφερα, δεν απαλείφουν  τις ευθύνες  της κυβέρνησης Παπανδρέου, για την καταστροφική πολιτική της περιόδου 2009-2011. Η τότε κυβέρνηση κατασκεύασε προπαγανδιστικά ψέματα και στη συνέχεια πίστεψε και η ίδια σε αυτά της τα κατασκευάσματα, συμπαρασύροντας τη χώρα και τους πολίτες.

 

Προκάλεσε τους κερδοσκόπους να χτυπήσουν την Ελλάδα απειλώντας και άλλες χώρες της Ευρώπης, δημιούργησε μια απαράδεκτη εικόνα για τη χώρας μας στο εξωτερικό, πυροδότησε την κοινωνική ένταση  και την οικονομική αβεβαιότητα και μας οδήγησε στο πρώτο Μνημόνιο, που βύθισε την Ελλάδα σε βαθιά και παρατεταμένη ύφεση.

 

Ας έλθουμε όμως πάλι στο σήμερα. Το ερώτημα που τίθεται, είναι, ποιοι είναι εκείνοι οι παράγοντες που οδήγησαν στην μεταστροφή του κλίματος  και που βοήθησαν την ελληνική οικονομία να αποφύγει τον τεράστιο κίνδυνο που υπήρχε;

 

Πρώτος και βασικός παράγοντας, κατά τη γνώμη μου, ήταν η θετική απάντηση του ελληνικού λαού  στο ιστορικό διακύβευμα της παραμονής στο ευρώ.  Η κυβέρνηση συνεργασίας, με βασικό κορμό την παράταξη της Νέας Δημοκρατίας, εξέφρασε ρητά τη βούλησή της να διαφυλάξει την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας και αυτό οδήγησε  στις αποφάσεις του Eurogroup του Δεκεμβρίου του 2012 και στη συνέχιση της χρηματοδοτικής στήριξης.

 

Ο δεύτερος, ήταν η πρόοδος στην εφαρμογή του προγράμματος προσαρμογής, ιδίως στην αντιμετώπιση των δίδυμων ελλειμμάτων, του δημοσιονομικού και του εξωτερικού. Η πρόοδος αυτή σηματοδοτεί μια τάση εξισορρόπησης και αναδιάρθρωσης της οικονομίας.

 

Τρίτος κρίσιμος παράγοντας, ήταν η διαφύλαξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα. Σήμερα δεν θα μπορούσαμε να μιλάμε για προοπτική ανάκαμψης, εάν είχε καταρρεύσει το τραπεζικό σύστημα.  

 

Τέλος, ο τέταρτος παράγοντας,  είναι τα βήματα προόδου που πραγματοποιούνται στην ΕΕ και στη ζώνη του ευρώ στο πεδίο της συμπλήρωσης του θεσμικού οικοδομήματος,  γεγονός που επηρέασε ευνοϊκά και το εγχώριο κλίμα. Και η Ευρώπη αλλάζει λόγω της κρίσης.

 

Η υιοθέτηση για παράδειγμα της πρότασης για την τραπεζική ένωση, θα οδηγήσει σε μια βαθύτερη οικονομική και νομισματική ένωση, σε εξυγίανση των τραπεζών χωρίς να προσμετρείται  το κόστος της ανακεφαλαιοποίησης στο δημόσιο χρέος των κρατών και στην προστασία των καταθέσεων σε επίπεδο Ε.Ε.

 

Έρχομαι  τώρα σε ένα άλλο ερώτημα: Υπάρχουν θετικά σημάδια στην πραγματική οικονομία, αυτής της αντιστροφής του κλίματος; Η απάντηση είναι πως υπάρχουν ενδείξεις που δίνουν μια εικόνα ανατροπής του νομοτελειακού αδιεξόδου  στο οποίο είχαμε οδηγηθεί:

 

- Το κόστος εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους έχει μειωθεί σημαντικά. Το επιτόκιο, στις πρόσφατες εκδόσεις εξάμηνων έντοκων γραμματίων του ελληνικού Δημοσίου, ήταν το χαμηλότερο από τις αρχές του 2010.

 

- Η εικόνα του ελληνικού Χρηματιστηρίου παρουσιάζει σημεία ανάκαμψης και το οικονομικό κλίμα βελτιώνεται. Ο Δείκτης Οικονομικού κλίματος το δίμηνο Δεκεμβρίου 2012 - Ιανουαρίου 2013, κινήθηκε σε επίπεδα που είναι τα υψηλότερα της τελευταίας διετίας και οι επενδυτές ξαναθυμούνται την Ελλάδα.

 

- Ο πληθωρισμός αποκλιμακώνεται. Το 2012 ήταν το πρώτο έτος από την υιοθέτηση του κοινού νομίσματος, που ο ελληνικός πληθωρισμός ήταν χαμηλότερος από το μέσο πληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ (1,2% έναντι 2,6%).

 

- Η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας βελτιώνεται. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, που το 2008 είχε προσεγγίσει το 15% του ΑΕΠ, το 2012 περιορίστηκε στο 2,9%. Και το σπουδαιότερο, η Ελλάδα έχει βελτιώσει το τελευταίο διάστημα τη θέση της στη διεθνή κατάταξη ανταγωνιστικότητας κατά 11 θέσεις.

 

- Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών έχει  δρομολογηθεί. Οι  μεγάλες τράπεζες που προσδιορίστηκαν  ως βιώσιμες, έλαβαν ήδη την προκαταβολή από το ΤΧΣ για τη διατήρηση της κεφαλαιακής τους επάρκειας, ενώ μέχρι το τέλος Απριλίου θα πρέπει να ολοκληρωθεί και το επόμενο στάδιο  με τις αυξήσεις του μετοχικού τους κεφαλαίου. Παράλληλα, ο τραπεζικός τομέας αναδιατάσσεται  με τη δημιουργία μεγάλων ομίλων, με μεγέθη ικανά να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες.

 

- Οι καταθέσεις σταδιακά επιστρέφουν. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι από τα 135 δις καταθέσεων που υπήρχαν στις τράπεζες όταν ανέλαβε αυτή η κυβέρνηση, σήμερα πλησιάζουμε τα 170 δις ευρώ.

 

- Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου προς τους ιδιώτες (από το 2010 και μετά  συσσωρεύτηκαν σε υποχρεώσεις του κράτους 9,6 δις ευρώ) αποπληρώνονται σταδιακά και τα χρήματα που θα εισρεύσουν στην πραγματική οικονομία το 2013, θα είναι πολύ περισσότερα από τα χρήματα που θα βγουν από την αγορά λόγω των μέτρων λιτότητας.

 

- Τέλος, ο προϋπολογισμός του 2012 εκτελέστηκε κανονικά, εντός των στόχων που είχαν τεθεί, και ο προϋπολογισμός του 2013 εκτελείται μέχρι στιγμής κανονικά, τόσο ως προς το σκέλος των εσόδων όσο και ως προς το σκέλος των δαπανών. Το γεγονός αυτό,  δημιουργεί βάσιμες ελπίδες ότι το 2013 θα υπάρχει στη χώρα μας, για πρώτη φορά, πρωτογενές πλεόνασμα.

 

Κυρίες και Κύριοι,

 

Με όσα ανέφερα προηγουμένως, δεν προσπαθώ να παρουσιάσω  μια ιδανική κατάσταση. Δεν έχω καμιά τέτοια πρόθεση. Εκείνο το οποίο απλά ισχυρίζομαι, είναι ότι πολλές ενδείξεις φανερώνουν ότι περάσαμε τους άμεσους και μεγάλους κινδύνου. Δεν τελειώσαμε όμως εδώ. Ο Πρωθυπουργός, πριν από λίγες ημέρες, είπε χαρακτηριστικά ότι μπορεί να βγήκαμε από την Εντατική, δεν βγήκαμε όμως ακόμη από το Νοσοκομείο.

 

Η ελληνική οικονομία βρίσκεται ακόμη σε ύφεση  και βαθιά κρίση και οι κίνδυνοι εκτροχιασμού δεν έχουν εξαλειφθεί. Το 2012, το ΑΕΠ υποχώρησε για πέμπτο κατά σειρά έτος, με αποτέλεσμα η σωρευτική μείωση στην πενταετία 2008-2012 να ανέλθει στο 20% περίπου. Το ποσοστό  αυτό θα επιβαρυνθεί ακόμη περισσότερο το 2013, καθώς η ύφεση θα συνεχισθεί, με ηπιότερο όμως ρυθμό.

 

Αυτή η πρωτοφανής σε διάρκεια και ένταση  ύφεση, οδηγεί σε    πτώση της απασχόλησης και έκρηξη της ανεργίας, μειώνει  το βιοτικό επίπεδο, αποθαρρύνει τις επενδυτικές πρωτοβουλίες και δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τη δημοσιονομική προσαρμογή τροφοδοτώντας τον φαύλο κύκλο ελλειμμάτων- ύφεσης.

 

Αποτελεί βέβαια θετική εξέλιξη το γεγονός, ότι, επειδή η ύφεση ήταν τελικά μεγαλύτερη απ’ ότι αρχικά είχε εκτιμηθεί, οι επιπτώσεις της αναγνωρίστηκαν έμπρακτα από τους εταίρους μας,  με μια σειρά από  αναθεωρήσεις:

 

Αναθεωρήσεις,  στη  διάρκεια  του προγράμματος προσαρμογής (τρία από δύο χρόνια), στο κόστος δανεισμού (με νέα μείωση των επιτοκίων), στην περίοδο αποπληρωμής (με αναστολή πληρωμής των τόκων και των χρεολυσίων κατά 10 και 15 χρόνια αντίστοιχα),  στο ύψος της χρηματοδοτικής στήριξης και στην πρόσθετη περικοπή του δημόσιου χρέους (η Ελλάδα έχει κουρέψει συνολικά 145 δις ευρώ, τα υπερδιπλάσια από όσα έκοψε η Αργεντινή).

 

Είναι προφανές επομένως, ότι  βρισκόμαστε σ' ένα πολύ κρίσιμο σημείο.  Ακριβώς  γι’ αυτό, πρέπει να προχωρήσουμε με ταχύτερο βηματισμό. Τα βήματα που πρέπει να κάνουμε είναι πολύ συγκεκριμένα. Δεν υπάρχει άλλος αξιόπιστος και ρεαλιστικός εναλλακτικός δρόμος, πέρα από την προσπάθεια να βγούμε από το Μνημόνιο,  όχι με μονομερείς ενέργειες, αλλά υλοποιώντας το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε όλα τα επίπεδα.

 

Στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των εξαγωγικών επιχειρήσεων και του αγροτικού τομέα  με συγκεκριμένα χρηματοδοτικά εργαλεία, ολοκλήρωση της  αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου, επιτάχυνση των αποκρατικοποιήσεων, απλοποίηση των γραφειοκρατικών διαδικασιών και πλήρης απελευθέρωση των αγορών, υλοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων με  πόρους του ΕΣΠΑ και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος κλπ.

 

Με άλλα λόγια, αλλαγή της παραγωγικής διάρθρωσης της οικονομίας και αναπροσανατολισμός της, προς τομείςυψηλής προστιθέμενης αξίας και παραγωγικότητας, που θα μπορούν να προσφέρουν διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες και ανταγωνιστικά, τόσο στην εγχώρια όσο και στην εξωτερική αγορά.  Και ταυτόχρονα, εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης και  εξορθολογισμός των ορίων και της διαχείρισης του δημόσιου τομέα, ο οποίος πρέπει να λειτουργεί φιλικά προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.

 

Όλα αυτά,  πέρα από βήματα για την ανάκαμψη και  την έξοδο από την κρίση, αποτελούν  ταυτόχρονα και κρίσιμες προκλήσεις  και ευκαιρίες που έχουμε μπροστά μας.

 

Εδώ όμως πρέπει να έχουμε πάντα στο νου μας κάτι πολύ σημαντικό. Για να υπάρχει αποτελεσματική ανταπόκριση σ' αυτές τις κρίσιμες προκλήσεις, θα πρέπει να υπάρχει κοινωνική συναίνεση όσον αφορά την εφαρμογή των κατάλληλων πολιτικών. Και για να υπάρχει κοινωνική συναίνεση, θα πρέπει να υπάρχει κοινωνική συνοχή.

 

Ο Πρωθυπουργός συναντάται αυτή την ώρα με τους εκπρόσωπους των δανειστών μας. Η διαπραγμάτευση, είναι μια διαρκής διαδικασία, δεν είναι στιγμιαία. Αν τηρούμε τις δεσμεύσεις μας, μπορούμε και πρέπει να ζητήσουμε αλλαγές, ευελιξία και συμπληρώσεις, σε όσα δε λειτουργούν  και σε όσα φέρνουν αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που αναμένονταν.

 

Η φοροδοτική ικανότητα, για παράδειγμα, των περισσότερων πολιτών έχει πλέον εξαντληθεί και οι πολίτες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα μεγαλύτερων  διευκολύνσεων για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους,  προς την Εφορία,  τα ασφαλιστικά ταμεία και τις Τράπεζες.

 

Όλα αυτά είναι ζητήματα που πρέπει να τα ξαναδούμε.  Η κυβέρνηση, δίνει μια σκληρή μάχη ανάμεσα σε συμπληγάδες πέτρες. Από την μια μεριά, οι απαιτήσεις των δανειστών –που βασίζονται στις υποχρεώσεις της χώρας- και από την άλλη μεριά,  η απελπισία μεγάλων στρωμάτων της κοινωνίας.  Δεν μπορούμε  να εγκαταλείψουμε αυτή τη μάχη, αλλά και οι εταίροι μας πρέπει  να αντιληφθούν ότι  μεγάλο μέρος της  κοινωνίας δεν αντέχει άλλο και ότι η κατάρρευση της Ελλάδας θα είναι επικίνδυνη για ολόκληρη την Ευρώπη.

 

Το 2013 θα είναι μια ακόμη δύσκολη χρονιά. Ωστόσο, μπορούμε να προσδοκούμε ότι η ύφεση θα περιορίζεται σταδιακά, ότι στη διάρκεια του 2014 θα αρχίσουν να καταγράφονται θετικοί ρυθμοί μεταβολής του ΑΕΠ και ότι οι καλύτερες ημέρες είναι μπροστά μας.